✈️ Edhe shqiptarët udhëtonin me avionë në vitet 1930 – një kapitull i harruar i historisë sonë
- ALB AERO
- 6 days ago
- 4 min read
📍 Tiranë, 1930 – Shqipëria në qiellin e Evropës
Shumë pak shqiptarë e dinë se që në vitin 1930, qytetarët në vendin tonë udhëtonin me avionë nga Tirana drejt qyteteve si Korça, Peshkopia, Kukësi, Shkodra dhe më gjerë. Një rrjet linjash ajrore funksionale, të cilat shërbenin si për pasagjerë, edhe për postë dhe transport strategjik, u krijua në një kohë kur vetë Evropa ende po vendoste themelet e aviacionit civil.
🛫 Linjat e para ajrore
Në videon e realizuar nga arkiva shqiptare, shihet se shqiptarët udhëtonin me avionë të operuar fillimisht nga kompania Adria Aero Lloyd, më pas nga Ala Littoria dhe Italo Balbo, që shënuan një epokë interesante të udhëtimeve ajrore para Luftës së Dytë Botërore.
Këto avionë uleshin në pista të thjeshta, shpesh fusha me bar, në qytete si Peshkopia, Berati, Korça, dhe Shkodra – vende që sot nuk kanë asnjë lloj infrastrukture ajrore.
📦 Aviacioni si shërbim civil dhe strategjik
Përveç udhëtimeve të qytetarëve, aviacioni shërbente për dërgesa postare, transport urgjence, dhe shërbime të veçanta qeveritare. Ishte një mënyrë për të kapërcyer terrenet e vështira malore dhe mungesën e rrugëve automobilistike në një Shqipëri ende të re.
⚔️ Pushtimi italian dhe fundi i zhvillimit ajror
Pas vitit 1939, me pushtimin italian, pjesa më e madhe e transportit ajror kaloi në përdorim ushtarak dhe rrjeti civil ra në harresë. Regjimi i mëvonshëm komunist nuk i riktheu më këto linja – dhe Shqipëria mbeti pa fluturime të brendshme deri më sot.
“Është viti 1930. Shumë pak e dinë se shqiptarët kanë udhëtuar me avionë që në këtë kohë. Shqipëria kishte aeroporte të vogla në qytete si Tirana, Korça, Peshkopia dhe Kukësi. Në këto pista të improvizuara zbresnin avionë të kompanive të huaja që lidhin Shqipërinë me vendet fqinje dhe më gjerë.”
“Ky është një kapitull pak i njohur i historisë sonë ajrore. Me gjithë mungesën e infrastrukturës moderne, shqiptarët udhëtonin përmes ajrit, në një kohë kur vetë Evropa po niste të eksploronte fluturimet civile.”
Pamje arkivore me muzikë në sfond.
“Fluturimet bëheshin nga kompani si Adria Aero Lloyd dhe më pas nga kompanitë italiane që morën kontrollin e linjave ajrore në Shqipëri. Pjesa më e madhe e këtyre avionëve ishin të vegjël, me kapacitet për disa pasagjerë dhe me ulje në pista me bar apo në fusha të thjeshta.”
“Aviacioni civil shqiptar në këtë kohë kishte për qëllim lidhjen e qyteteve të Shqipërisë, por edhe hapjen ndaj botës. Tirana lidhej përmes fluturimeve me qytete si Shkodra, Korça, Kukësi dhe Peshkopia, dhe më vonë me Beratin, Durrësin, Vlorën e Gjirokastrën.”
“Avionët nuk ofronin luks, por ishin funksionalë dhe të besueshëm për kohën. Në to hipnin qytetarë, përfaqësues të qeverisë, madje edhe diplomatë të huaj. Fluturimet shfrytëzoheshin për postë dhe ndihmë urgjente në zona të izoluara.”
Pamje arkivore me avionë që nisen nga pista barishtore.
“Shpeshherë avionët ishin të kompanive italiane si Ala Littoria, të cilat u vendosën në Shqipëri pas lidhjeve të ngushta me regjimin e kohës. Këto kompani e shfrytëzonin aviacionin për të ndërtuar ndikim dhe për të konsoliduar kontrollin e tyre strategjik.”
“Pavarësisht origjinës së tyre të huaj, këto linja funksiononin si një formë e hershme e transportit ajror kombëtar.”
“Përveç fluturimeve për pasagjerë dhe postë, avionët u shfrytëzuan edhe për qëllime ushtarake dhe strategjike, sidomos pas vitit 1939 kur Shqipëria u pushtua nga Italia fashiste. Në këtë periudhë, pjesa më e madhe e aviacionit civil u kthye në mjet për interesa të tjera.”
“Në qytete si Peshkopia, avionët zbresnin mbi një fushë të thjeshtë. Qytetarët mblidheshin për të parë mrekullinë ajrore dhe shumë prej tyre udhëtonin për herë të parë në jetën e tyre. Fluturimi ishte diçka e veçantë, por aspak e paarritshme në ato vite.”
“Pamjet tregojnë avionët që uleshin, ndaleshin për pak minuta dhe niseshin sërish, shpesh me vetëm 2 ose 3 pasagjerë, por me rëndësi të madhe për kohën.”
Pamje filmike nga qytete të ndryshme – ulje dhe nisje avionesh në terrene të papërpunuara.
“Në periudhën e mbretërisë, aviacioni ishte një mënyrë e shpejtë dhe efektive për të lidhur qytetet që ndryshe do kërkonin ditë të tëra udhëtim me kafshë apo automjete të pakta.”
“Pas viteve ‘30, zhvillimi i mëtejshëm i aviacionit civil shqiptar u ndal, sidomos pas Luftës së Dytë Botërore dhe vendosjes së regjimit komunist. Në vend të zhvillimit, u vu theksi te izolimi dhe kontrolli i rreptë i hapësirës ajrore.”
“Kjo histori e hershme e fluturimeve civile në Shqipëri mbeti e pazhvilluar për dekada. Sot, pak nga ne e dinë se dikur, në vitet ‘30, kishte qytetarë shqiptarë që udhëtonin me avionë në mënyrë të rregullt nga Peshkopia për në Tiranë, nga Korça për në Shkodër apo nga Kukësi për në Vlorë.”
(Pamje përmbyllëse arkivore, me qytetarë duke zbritur nga avioni dhe përshëndetur operatorin.)
“Kjo është një histori që meriton të kujtohet. Sepse, edhe shqiptarët kanë udhëtuar me avionë.”
Comentarios